Axurdario-Urkita mendilerroa

2023-08-17

Nafarroako mugan, Axurdario-Urkita mendilerroak paisaia ikusgarriak eskaintzen ditu

Orexako Basabe bailaratik aterako gara. Herrira igotzeko errepide nagusian ikusiko dugu bertara iristeko bidegurutzea eta handik 300 metro ingurura asfaltoa amaitzen da. Bidean aurrera jarraituko dugu borda batzuetara iritsi arte. Eskuinean dagoen borda zaharraren ondotik goruntz doan bidea hartuko dugu, marka gorri, zuri eta horiak jarraituz. Hemen hasten da mendiaren gailurrera eramango gaituen bidea.

Hasieran bidea malda gutxikoa da eta handik metro batzuetara hasiko da aldapa, igoera osoan mantenduko dena. Bidea sigi-saga igotzen da. Beti harritxintxarreko bide nagusia jarraituko dugu, alboetara ateratzen direnak baztertuz.

Oinez berrogehi minutu daramatzagunean, aldapa pixka bat leundu egiten da, gailurretik gertu gaudenaren seinale. Bertan, pagadi eta pinudi artean bidegurutze bat topatuko dugu. Ezkerrera joanez gero Urkita mendira igoko ginake, eta eskuinerantz, Narbaitzu aldera hartuko dugu, Axurdario gailurreraino doan gailurreria jarraituz.

Bidegurutzean eskuinerantz segiko dugu, pagadia eskuinean eta pinudia ezkerretara dugula jarraituko dugu bidea. Metro gutxitara beste bidegurutze bat topatuko dugu. Erdiko bidetik, hemendi aurrera marka hori eta zuriak jarraituz, egingo dugu aurrera. Laster basotik atera eta garolekuz betetako gailurreria gurutzatzen hasiko gara. Hasieran maldan gora ibiliko gara, Elorrigainera iritsi arte. Bide gora-beheratsua bihurtuko da, gailur batetik bestera igarotzeko. Tontor arteko bidean hainbat mendigainetatik igaroko gara, nahiz eta ez dauden seinaleztatuak.

Aurrera eginez, bide ondoan dagoen haritz bakarti bat topatuko dugu. Bertan dago beheruntz hasteko seinalea. Nahi izanez gero, aurrera ere jarraitu dezakegu, Narbaitzuko gaina eta Axurdariora iristeko. Hau da mendilerroko azken punta. Gero pausoetan atzera egin beharko dugu jaitsierako bidea egiteko. Marka hori eta zuriak jarraituz oraingoan ere, bide nagusia jarraituko dugu. Jaitsiera maldatsua da hasieran, harri solte ugarirekin. Pare bat bihurgune igaro ondoren, basoan sartuko gara, bidea estutuz. Bide honetan aurrera egingo dugu eta hogei minutu inguruan Lizartzatik Orexarako errepide hasierara iritsiko gara.

Iraupena: 3 o. 30 min.
Zailtasuna: ertaina
Desnibela: 430 m.
Distantzia: 6,9 km.
Irteera: Basabe erreka

Inguruan

Orexa

Herriaren jatorria antzinakoa bada ere, ez dago sorreraren datu zehatzik. 1374an Tolosara batu zen babes bila, inguruko herri asko bezala, nahiz eta autonomia administratibo eta ekonomikoa mantendu zuen. Herriek liskar ugari izan zituzten. Orexa 1714an hasi zen idenpendentzia lortu nahian, baina ez zuen lortu 1875ra arte. XIX. mende hasieran 170 biztanle zituen eta gaur egun, Gipuzkoako herri txikiena da 114 biztanlerekin.

Kamamila

Narbaitzu gaineko bidean kamamilla hazten da. Debekatua dago sendabelar hau jasotzea, mehatxatuta baitago. Antzitatik erabiltzen da bere propietateengatik eta oso ohikoa da infusioan hartzea sabeleko minarentzako. Era berean, erabilera ugari ditu kosmetikan ere ilea eta azalerako, baita perfumeetan. Bere izena grekotik dator ‘chamaimēlon’ deitura (lurreko sagarra), landare honek duen sagar usainarengatik.

Matxinsaltoa

Uda garaian zelaietan ohiko intsektua da matxinsaltoa. Kolore berde edo arrea izaten dute eta emeak arrak baina handiagoak izan ohi dira. Gainera, espezie batzuek soinua egiten dute, femurra hegoen edo sabelaldearen kontra igurtziz, edota hegoak elkarren aurka jota hegan doazenean. Atzeko hankak luze eta indartsuagoak dituzte, salto egiteko. Gainera, bi hegal-pare dituzte, baina atzekoak bakarrik dira hegan egiteko baliogarriak, mintzak direlako. Aurrekoak koriazeoak dira eta ez dira hegaldirako erabilgarriak. Animalia herbiboroak dira.

Axurdario-Urkita mendilerroa

Axurdario eta Urkita lortzen dituen mendilerroak hainbat gailur ditu, Gipuzkoa eta Nafarroa artean kokatzen direnak. Lizartzako lurretan dago Axurdario, 441 metrotara. Bertan aurkitu zuen Jesús Mª Alquezarrek 1974ko abenduan dolmen bat. Urkitako estazio megalitikoan izendatutako monumento bakarra da oraingoz. Mendilerro horretan aurkitzen dira Narbaitzugaina (465 m) eta Elorrigaina (481 m), eta Amaitzarretako lepotik ezkerrera, gailurreriko beste aldean, Urkita (866 m), Nafaroako lurretan dagoena.

Txantxangorri aldizkaria etxean jaso nahi baduzu, erreportajeak online argitaratu aurretik, egin zaitez harpidedun hemen.

Erreportajea gustatu bazaizu, jarrai iezaguzu sareetan (X, Facebook eta Instagram) gure edukiez gozatzeko. Gainera, proposamen edo iradokizunen bat helarazi nahi badiguzu, txantxangorri@txantxangorri.info helbidera idatz diezagukezu.